Zadaniem gracza jest zbudowanie państwa silnego pod każdym względem, wiodącego prymat w Europie Środkowej. Będzie dążył do tego celu umiejętnie podążając trzema ścieżkami: budując silną armię, która pokona każdego przeciwnika, inwestując w naukę i rozwijając technologie oraz zdobywając kontrolę nad szlakami handlowymi, co zapewni pokaźne zyski z handlu i wymiany.
Trzy modele rozwoju zapewnią, że zarówno gracze preferujący agresywną politykę ekspansji, jak i gracze umiarkowani, a także nastawieni wyłącznie na pokojowe mediacje, będą mogli osiągać zamierzone cele.
The Settlers 7 jest pierwszą odsłoną cyklu, w której zastosowano nowy system punktów, które są przyznawane za osiągnięcia na obranej ścieżce rozwoju. Niewątpliwą atrakcją jest edytor poziomów, dzięki któremu każdy gracz będzie mógł nadać grze indywidualny charakter i przekonać się, czy zaprojektowane przez niego poziomy sprawdzą się w praktyce.
The Settlers 7 umożliwia zarówno prowadzenie rozgrywki w trybie dla pojedynczego gracza, a więc rywalizację z komputerowymi przeciwnikami o zaawansowanej Sztucznej Inteligencji, jak i grę w trybie wieloosobowym za pośrednictwem internetu.
Gra została stworzona w oparciu o silnik graficzny zupełnie nowej konstrukcji, dzięki czemu udało sie osiągnąć znaczący wzrost poziomu detali tekstur i wysoki poziom realizmu bez znaczącego apetytu "Settlersów" na zasoby sprzętowe.